ZNAČAJ I OSNOVE MOTORNOG ULJA

Da je značaj motornog ulja višestruk i kompleksan možemo poistovetiti sa često pominjanom činjenicom da ulje u motoru predstavlj isto što krv u organizmu čoveka. Pouzdanost i trajnost motora zavisi od pravog izbora motornog ulja.

Razvojem tehnologije dolazi i do razvoja motora, a samim tim i do razvoja motornih ulja koja moraju da zadovolje sve strožije tehničke zahteve i specifikacije koje propisuju međunarodne organizacije (ACEA - Association des Constructeurs  Europeens  d'Automobiles,  API -  American Petroleum Institute, specifikacije koje propisuju svetski proizvođači motora i vozila kao i ekološke zahteve u cilju održivog razvoja i zaštite životne sredine.

Osnovna uloga svakog motornog ulja je podmazivanje, radom motora dolazi do kretanja njegovih pokretnih delova što dovodi do stvaranja trenja, a osnovna uloga motornog ulja je u smanjenju gubitka snage usled pojave trenja.

Stvaranjem uljnog filma između pokretnih delova motora smanjuje se sila trenja i trošenja delova motora. Usled pojave trenja dolazi i do stvaranja velike toplote, svojom cirkulacijom motorno ulje vrši funkciju hlađenja kroz odvođenje dela toplote sa delova motora preko kartera na spoljnu sredinu.

Ne manje bitne uloge motornog ulja su i zaptivanje prostora sagorevanja, zaštita od korozije koja nastaje usled pojave kondezata uzrokovanog velikim temperaturnim promena i delovanjem sumporne kiseline gde se sposobnost motornog ulja da neutrališe uticaj ove kiseline ogleda kroz TBN (totalni bazni broj) kao i uloge održavanje čistoće motora sprečavanjem stvaranjem mulja i taloga koji mogu biti uzrokovani česticama čađi koje nastaju sagorevanjem u motoru i koje su se zadržale u sistemu odnosno nisu izbačene kroz sistem izduvne grane.

Kod izbora motornog ulja postavljaju se mnoga pitanja, a neka od njih su vezana za viskoznost, gradaciju, kvalitet ulja, prednosti sintetičkih ulja, pravi izbor i preporuka...

Viskoznost predstavlja jednu od najbitnijih karakteristika za siguran rad motora od koje zavisi i kvalitet podmazivanja, ono predstavlja tečljivost ulja na određenim temperaturama, kod niže viskoznosti stvara se manji otpor, a samim tim i mnogo manji gubici snage motora. Sa druge strane viša viskoznost obezbeđuje bolju zaštitu motora od habanja. Kod visokokvalitetnih motornih ulja, viskoznost je konstantna u različitim temperaturnim opsezima.

Viskoznost ulja označava se sa SAE klasifikacijom (Society of Automotive Engineers) i deli se u dve viskozne gradacije multigradna i monogradna motorna ulja.

Multigradna motorna ulja (npr. SAE 5W-30, 10W-40, 15W-40) su višesezonska, koriste se u širim temperaturnim opsezima i označavaju se sa dva broja, prvi broj sa oznakom W predstavlja viskoznost na niskim temperaturama (tečljivost pri hladnom startu motora), dok drugi broj predstavlja tečljivost ulja na visokoj temperaturi. 

Dok su monogradna motorna ulja jedno sezonska i označavaju samo sa jendim brojem (npr. SAE 10W ili SAE 30) i koriste se u užim temperaturnim opsezima.

Sva motorna ulja se sastoje od baznih ulja (do 95%) i aditiva (do 25%) koji poboljšavaju karakteristike ulja. U zavisnoti od porekla baznog ulja zavisi i kvalitet motornog ulja, a prema gradaciji razlikujemo mineralna, polu sintetička i sintetička motorna ulja.

Osnovne prednosti sintetičkih motornih ulja su u visokom indeksu viskoznosti koji doprinosi stabilnosti viskoziteta u različitim temperaturnim uslovima, boljem čišćenju motora što doprinosi manjem habanju, boljoj otpornost na oksidaciju čime se produžava životni vek motora, nižoj viskoznosti odnosno boljoj tečljivosti i nižoj isparljivosti čime dobijamo na uštedi potrošnje goriva i smanjenja potrošnje ulja.

Kod izbora motornog ulja prva preporuka vodećih proizvođača automobila za novija motorna vozila su sintetička ulja, koja ispunjavaju sva zahteve i specifikacije proizvođača motora. Sve češće se nailazi da određeni proizvođači vozila preporučuju ulja i maziva određenog proizvođača, ali to ne znači da to vozilo može da koristi ulje od samo jednog proizvođača, već naprotiv mogu se koristiti sva ulja koja ispunjavaju zadate specifikacije i norme koje je propisao proizvođač motora.